Introductie

Vierkant in het landschap

Harrie Gerritz noemt zich een landschapschilder, maar het zou lang zoeken zijn naar een landschap zoals hij dat schildert. Zijn belangstelling gaat uit naar ‘tekens’, naar concepten, naar vormen die in de natuur niet voorkomen – het vierkant bijvoorbeeld. De kunstenaar ‘creëert’ het vierkant door een verbinding te maken van horizontale en verticale lijnen, zoals een horizon en een kerktoren, of een rivier en bomen. En hij houdt zich bezig met het ‘geconstrueerde landschap’, waaraan de mens geometrische vormen heeft toegevoegd: de blokvormen van een huis, een stoeptegel of een hek.

Harrie Gerritz toont ons in een gereduceerde, intense vorm hoe hij dat landschap beleeft. Daarbij valt op dat hij zowel aan het landschap als aan zijn schilderijen een actieve rol toedicht: hij spreekt van ‘tekens uit het rivierenlandschap’, om aan te geven dat er communicatie plaatsvindt, dus meer dan eenzijdige observatie. Ook met zijn schilderijen is dat zo: ‘Het werk geeft zelf aan of er nog iets mee moet gebeuren’.

De boven de werkelijkheid uitgetilde landschappen lijken van een heldere eenvoud. Toch zindert elke lijn en elk kleurvlak van de bezieling die Harrie Gerritz in dat landschap ervaart. Zelf kind van het Nederlandse rivierenlandschap, onderzoekt Harrie Gerritz in zijn werk een reeks vragen over het landschap en de waarneming daarvan. In de loop van de jaren zijn de antwoorden steeds intenser en abstracter geworden.

‘Het vierkant is mijn favoriete vorm’

“Als je naar de elementen kijkt: aarde, water, lucht, en vuur, dan hoor ik tot de aarde. Ik wil altijd de horizon zien, wanneer ik ergens kom. Ik ben visueel ingesteld, en ik hou van de rechte lijn van de Nederlandse horizon. Om die reden zou ik nooit naar bijvoorbeeld Oostenrijk gaan: ik zou er helemaal niet tegen kunnen om nergens een vlakke horizon te zien.

Kerktorens komen veel voor in mijn werk. Het zijn, naast bomen, eigenlijk de enige verticale compositie-elementen die we in het landschap hebben. In mijn werk zijn ze een noodzakelijke verticale kracht ten opzichte van de horizontale elementen.”

‘Tekens uit het rivierenlandschap’

“Mijn werk bestaat uit tekens uit het rivierenlandschap. Alles stamt uit het landschap. In Nederland is er geen oerlandschap meer, alles is door de mens ontworpen: de gebouwen, de natuur, de waterwegen.  Maar ook de schilders uit de zeventiende eeuw, zoals Jan van Goyen en Johannes Vermeer schilderden geconstrueerde landschappen. In die zin ben ik een landschapschilder net als zij: mij boeit het landschap van nu, zoals het zich ontwikkeld heeft.

Mijn werk is steeds abstracter geworden. Ik hoef niet meer naar buiten te gaan om het landschap te bekijken. Ik werk steeds meer met de herinneringen uit het landschap. Het landschap wordt een ‘mental landscape’. In het atelier verwerk ik de tekens tot compositie, en het licht, het seizoen gaat er overheen.

Het palet is van heel groot belang. Vanaf het eerste begin heb ik gewerkt met de kleuren die ik uit de drukkerij wereld kende: geel, blauw, rood en zwart. Daar kan ik nog altijd goed mee overweg, het past goed bij mijn neiging tot reductie.

Mijn uitgangspunt – de reden om aan een schilderij te beginnen – is: ‘Ik wil iets meemaken’. Ik wil iedere keer iets nieuws ontdekken, iets dat ik nog niet eerder heb gezien. Ik probeer het werk zo spannend mogelijk te maken met zo weinig mogelijk elementen.                                                   

‘Kan het met nog minder?’ is de vraag die ik mezelf vaak stel.”

Maryan Schrover

Fragmenten van het interview met Harrie Gerritz uit de publicatie ter gelegenheid van de overzichtstentoonstelling in Museum Het Valkhof Nijmegen, 2011

Rivierenlandschap, 2012, 85 x 100 cm

Atelier Harrie Gerritz in de Berendonck